در این پست قرار است راجع‌به کاربرد اینترنت اشیاء در پزشکی یا به‌طور دقیق‌تر IOMT صحبت کنیم و تلاش کنیم تا به سوالات اساسی در مورد وضعیت IOT در پزشکی در سال ۲۰۱۹ میلادی پاسخ دهیم.
فکر می‌کنید IOT در علوم پزشکی چه جایگاهی دارد؟
امروزه علوم پزشکی با سرعت چشمگیری درحال پیشرفت است و دستاوردهای بزرگ پزشکان دنیا، شیوه‌های شناخته شده و معمول درمان و مقابله با بسیاری از بیماری‌ها را تغییر می‌دهد. با این وجود همزمان با چنین پیشرفت‌های چشمگیری، رشته‌های پزشکی به دنبال دست‌یابی به فناوری‌های پیشرفته هستند تا روند تشخیص و درمان بیماری‌های مختلف را سرعت ببخشند. اینترنت اشیاء با وجود اینکه مفهوم و تکنولوژی نسبتا نوظهوری است، با به کاربردن فناوری‌های بی‌شماری مانند هوش مصنوعی و یادگیری ماشین توانسته قدرت نظارت و مدیریت قابل توجهی را به حوزه‌ی مراقبت‌های بهداشتی ببخشد و حوزه‌ی پزشکی را تا جایی درگیر کند که مفهوم اینترنت اشیاء پزشکی ساخته شود. تمرکز وسیع و ظرفیت‌های ارتباطی گسترده‌ای که فناوری IOT ارائه می‌دهد، توانسته توانایی درمان از راه دور و زیر ساخت‌های فیزیکی و دیجیتال بیمارستان‌ها را ارتقاء ببخشد. اینترنت اشیاء اجازه می‌دهد تا یک شبکه‌ی متمرکز از دستگاه‌های به‌هم پیوسته ایجاد کنیم. شبکه‌ی ایجاد شده می‌تواند داده‌ها را در چارچوبی واحد تولید و تبادل کنند. این شبکه‌ی متمرکز می‌تواند همه‌ی داده‌ها را در زمان درستی ردیابی و جمع‌آوری کند. از نظر ارتقاء امکانات پزشکی، به آن معنا است که قابلیت تبدیل یک بیمارستان معمولی به یک بیمارستان هوشمند را دارد. ویژگی‌های فنی حاصل از این تبدیل، تعداد زیادی از امکانات را برای بهبود راحتی، کارایی و حتی گزینه‌های صرفه‌جویی در بودجه بیمارستان‌های مدرن ایجاد می‌کند.
مزایای استفاده از برنامه‌های IOT در مراقبت‌های بهداشتی به همین جا ختم نمی‌شود. با من همراه باشید تا کمی بیش‌تر به جزئیات قدرت IOT در حوزه سلامت بپردازیم.
استفاده از IOT در حوزه پزشکی و سلامت
۱)نظارت بر روند درمان و کنترل بیماری از راه دور
در سال ۲۰۱۸، NHS انگلیس ( یک نهاد عمومی غیر اجرایی وزارت بهداشت، درمان و مراقبت اجتماعی) اعلام کرد که مایل است از راه حل درمان از راه دور دیابت پشتیبانی کند. این بیانیه در روز جهانی دیابت ۲۰۱۸ منتشر شد. راه‌حل انتخاب شده یک مانیتور قند خون (CGM) بود. یک دستگاه کوچیک که میزان قند خون را بدون توقف، در بیمار کنترل می‌کند. داده‌های این دستگاه کوچیک از طریق سیستم Android یا iOS به‌راحتی قابل دسترسی است. دو نمونه از این دستگاه، محصولات Freestyle Libre و Eversense هستند که به تولید انبوه رسیدند. چنین دستگاه‌هایی، ارزش عظیمی را به تحقیقات و معالجه بیماران دیابتی می‌بخشد. سنسور کنترل مداوم گلوکز Eversense می‌تواند در بازوی فرد بیمار کاشته شود و تا ۹۰ روز کارایی داشته باشد. در بسیاری موارد دیگر، قابلیت‌های نظارت از راه دور (همچنین به آن Telehealth نیز گفته می‌شود) می‌تواند نیاز به مراجعه به بیمارستان فرد بیمار را منسوخ کند که این موضوع به خصوص برای بیمارانی که از مشکلات تحرکی رنج می‌برند می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.
۲)پیگیری میزان مصرف داروهای تجویز شده
سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۰۳ مطالعه‌هایی را انجام داد تا بررسی کند آیا داروهای تجویز شده به درستی مصرف می‌شوند؟ نمونه بارز حل این مسئله، استفاده از سنسورهای قابل هضمی بود که توسط Proteus تولید شدند. این سنسورهای کوچک تجویز شده و به هنگام انحلال در معده، سیگنال‌هایی را ارسال می‌کنند که به وسیله آن‌ها میزان مصرف داروها مشخص می‌شود. "قرص های هوشمند" پروتئوس مطمئناً به کاهش میزان مصرف نادرست نسخه‌های پزشکی مهم کمک می‌کنند. این همان چیزی که می‌توانیم یک مدیریت دارویی پیشرفته بدانیم. همچنین قرص‌های هوشمندی وجود دارند که دارای دوربین‌های بسیار کوچیکی هستند که به راحتی امکان تصویر برداری از محیط داخل بدن را فراهم می‌کنند. PillCam از Medtronic یک نمونه از این قرص‌های هوشمند است.
۳)مراقبت از سلامت فرد به وسیله‌ی تلفن همراه
Mobile Health که به آن mHealth هم گفته می‌شود، یک روش مشاهده و مراقبت از سلامت شخص از طریق تلفن همراه است که می‌تواند نجات دهنده‌ی واقعی برای بیمارانی باشد که از تلفن‌های هوشمند مرتباً استفاده می‌کنند. سلامت تلفن همراه زمینه‌ای نوظهور است که به شدت در هر دو وضعیت بحرانی پزشکی و موارد درمانی منظم نقش دارد. همان‌طور که پیش از این در بخش "نظارت از راه دور بیمار" هم راجع‌به آن صحبت کردیم، برنامه‌های تلفن همراه می‌توانند به عنوان وسیله مدیریت دستگاه‌های ردیابی سلامت استفاده شوند. این یک راه‌حل با ارزش به ویژه برای کشورهای درحال توسعه‌ای است که در آن مردم هنوز قادر به مراجعه منظم به بیمارستان‌ها نیستند، و احتمالاً به تلفن‌های هوشمند دسترسی دارند. با این روش دولت‌ها هم به نوبه خود، به توانایی بررسی جمعیت کشور از لحاظ بهداشتی دست پیدا می‌کنند و آمارهای انبوه را به راحتی جمع‌آوری می‌کنند.
اپلیکیشن‌های موجود را می‌توانیم در این گروه‌ها دسته‌بندی کنیم:
· برنامه‌های مدیریت دارو
· برنامه‌های تناسب اندام
· برنامه‌های ردیابی بدن، فعالیت و خواب
· برنامه‌های نظارت بر بارداری
· برنامه‌های ضبط سلامت فردی
· و...
۴)بیمارستان‌های هوشمند
نارضایتی از زیرساخت‌های بیمارستانی دارای مشکل و ناتوانی در مدیریت، مسئله‌ی عادی اکثریت قریب به اتفاق کشورهای کره زمین (حتی کشورهای توسعه یافته) است. با وجود راه‌حل‌های IOT، تقریباً همه‌ی مشکلات مربوط به ثبت اطلاعات بزرگ و دست و پاگیر روی کاغذ را می‌توان با جایگزین کردن یک بانک اطلاعاتی متمرکز حل کرد. به کمک سیستم مدیریتی واحد می‌توانیم به درستی صف‌های پذیرش بیماران را کنترل کنیم، محل کارکنان را از طریق تلفن‌های هوشمندشان ردیابی کنیم، همچینین می‌توانیم همه‌ی تجهیزات را از راه دور کنترل و مدیریت کنیم. چنین نوآوری‌هایی می‌توانند به شدت در کاهش هزینه‌های داخلی بیمارستان‌ها، راحت تر شدن رسیدگی به بیماران و انجام فعالیت‌های کارکنان کمک کنند.
۵)پیگیری روند درمان و پیشگیری بیماری‌های مزمن
با استفاده از فرصت‌هایی که IOT همراه خود به ارمغان می‌آورد، مقابله با بیماری‌های مزمن کارآمدتر و در دسترس‌تر می‌شود. نکته قابل توجه در این مورد این است که، تکرار مباحث بهداشتی باید در دوره‌های طولانی کنترل و تجزیه و تحلیل شوند. به این ترتیب، روند نوسانات بیماری را می‌توان راحت‌تر تعریف کرد و با تحلیل و به کارگیری الگوهای به‌دست آمده به نحواحسن روند درمان و یا حتی پیشگیری این بیماری‌ها را پیگیری کرد.
چالش های اینترنت اشیاء در بهداشت و درمان
به نظر می‌رسد اینترنت اشیاء پزشکی انقلابی و بسیار کارآمد است، اما هنوز هم برخی از چالش‌های مهم IOTدر مراقبت‌های بهداشتی وجود دارند که این فناوری باید بر آن‌ها غلبه کند. چالش‌های اصلی شامل موارد زیر است:
۱.ابتکارات توسعه نیافته‌ی اینترنت اشیاء پزشکی با هدف مقابله با بیماری‌های مزمن هنوز به زمان بیشتری برای رشد و پیشرفت نیاز دارد تا بتواند به عنوان یک سیستم کارآمد کلی، نتایج پیشرفت منظم بیماری را ارائه دهد.
۲.سنسورها و دستگاه‌های IOT می‌توانند مقادیر عظیمی از داده‌ها را به دست بیاورند که همه‌ی این موارد مهم هستند و به تجزیه و تحلیل نیاز دارند. به این ترتیب یکی از چالش‌های پیش‌روی اینترنت اشیاء پزشکی داشتن منبعی برای ذخیره و پردازش نامحدود این اطلاعات است.
۳.همین‌طور نرم‌افزارهایی که برای مدیریت و پردازش این داده‌ها به کار گرفته می‌شوند باید به موقع پردازش اطلاعات را به‌روزرسانی کنند که این به‌روزرسانی‌های مداوم پردازش اطلاعات به تلاش زیادی نیاز دارد و ممکن است مشکلات فنی بسیاری را به وجود آورد.
۴.امنیت داده‌های حساس شخصی هم یکی از چالش‌های بزرگ پیش‌روی این فناوری نوظهور است. زمانی که داده‌های حساس از طریق بستر اینترنت جا‌به‌جا می‌شوند امکان هک و سو استفاده از این اطلاعات هم وجود دارد و برای اینکه این فناوری بتواند همه‌گیر شود باید این خطر را به حداقل برساند.
۵.از سوی دیگه مقررات جهانی بهداشت و درمان اینترنت اشیاء پزشکی هنوز باید توسط نهادهای جهانی نظارتی در سراسر جهان تصویب شوند که این پروسه زمان‌بر است و ممکن سال‌ها طول بکشد.
با وجود محدودیت‌ها و خطرات، این فناوری قطعاً در کانون توجه قرار دارد و به دنبال گسترش در آینده‌ای نزدیک است.